حتما تا کنون اصطلاح هفت قلم آرایش را شنیده اید، اما شاید برایتان این سوال مطرح باشد که این اصطلاح دقیقا به چه معنا است و ریشه آن به کجا باز می گردد. آرایش و زیبایی همواره بخشی از فرهنگ و زندگی انسان ها بوده و در تاریخ ایران نیز جایگاه ویژه ای داشته است. با وجود تغییرات فراوان در لوازم و تکنیک های آرایشی در گذر زمان، برخی اصطلاحات همچنان باقی مانده اند و جذابیت خود را حفظ کرده اند. در این مقاله، نگاهی خواهیم داشت به مفهوم هفت قلم آرایش، اجزای آن، و نحوه اجرای این سبک آرایشی که همچنان در فرهنگ ایرانی مورد توجه است.
هفت قلم آرایش چیست؟
امروزه اصطلاح هفت قلم آرایش بیشتر به عنوان کنایه برای توصیف آرایش های غلیظ و اغراق شده به کار می رود، این در حالی است که در گذشته، به ویژه در دوران قاجار، این عبارت معنای دقیق تری داشت. در آن زمان، هفت قلم آرایش به مجموعه ای از هفت قلم لوازم آرایشی اشاره داشت که زنان از آن ها برای آرایش کامل خود، در مراسم و بزم های باشکوه استفاده می کردند. این لوازم شامل سفیداب، سرخاب یا سرخی، سرمه یا کحل، حنا یا نگاره، زرک، وسمه، و خال می شد و داشتن این اقلام برای زنان شیک پوش و زیبا ضروری محسوب می گردید.
تاریخچه هفت قلم آرایش
باستان شناسان معتقدند که زنان از حدود 2000 سال پیش لب ها و گونه های خود را به رنگ قرمز در می آوردند و چشمانشان را آرایش می کردند. حتی یونانیان باستان نیز از آرایش زنان هخامنشی تمجید کرده اند. پس از ظهور اسلام، اهمیت آراستگی و خوشبو بودن در میان زنان بار دیگر برجسته شد، اما این آراستگی در قالب هفت قلم آرایش، تنها برای زنان متاهل مجاز بود. در فرهنگ عرفی و دینی آن دوران، استفاده از این لوازم آرایش برای دختران، عملی ناپسند و نکوهیده تلقی می شد.
هفت قلم آرایش شامل چه لوازمی است؟
هفت قلم آرایش در گذشته با مجموعه ای از لوازم انجام می شد که برخی از آن ها امروز منسوخ شده، برخی همچنان مورد استفاده قرار می گیرند و برخی نیز کاربری متفاوتی پیدا کرده اند. در ادامه، این اقلام را معرفی می کنیم.
سفیداب
سفیداب، به عنوان اولین قلم از ابزار هفت قلم آرایش، یکی از قدیمی ترین مواد آرایشی و لایه بردار ساخته بشر است. این ماده از ترکیب گل سفید با چربی حیوانات، به ویژه مغز استخوان، تهیه می شد. همچنین، انواعی از سفیداب با سوزاندن فلزاتی مانند قلع و سرب تولید می گردید. در گذشته، زنان از سفیداب برای آرایش پوست و سفید کردن آن استفاده می کردند، به طوری نقشی مشابه کرم پودرهای امروزی داشت.
زنان آن دوران، سفیداب را در جعبه های فلزی نگهداری می کردند. برای استفاده، ابتدا صورت را چرب می کردند و سپس گرد سفیداب را در آب حل می نمودند. پس از آن این محلول را روی پوست می مالیدند و به آرامی از زیر موها تا زیر گردن ماساژ می دادند تا رنگ سفید آن بر روی تمام صورت پخش شود.
کاربرد سفیداب دنیای امروز
امروزه از سفیداب بیشتر به عنوان یک لایه بردار طبیعی، بدن شوی، نرم کننده پوست و کنترل کننده تعریق استفاده می شود. با این حال، این محصول همچنان با همان شکل و فرمولاسیون سنتی تولید و عرضه می شود و تغییر چندانی در بسته بندی یا ترکیبات آن ایجاد نشده است.
سرخاب، سرخی یا گلگونه
سرخاب، به عنوان یکی از اقلام هفت قلم آرایش، گردی سرخ رنگ بود که از گیاهی وحشی به نام سرخاب کولی به دست می آمد. این گیاه که شباهت زیادی به خوشه انگور سیاه دارد، امروزه نیز در فصل های بهار و تابستان در استان گیلان یافت می شود. زنان قدیم گیاه سرخاب را زیر آفتاب خشک و پودر می کردند و از آن برای سرزنده نشان دادن چهره و همچنین رنگ آمیزی لب ها استفاده می کردند.
سرخاب نام های دیگری مانند آلغونه، غازه، حمره، سرخی و گلگونه داشت و همراه با سفیداب، مهم ترین بخش هفت قلم آرایش در دوران گذشته بود. زنان آن زمان، سرخاب را با استفاده از انگشت سبابه و میانی به آرامی از زیر چشم ها تا پایین چانه می کشیدند و لب ها را نیز به همین شیوه آرایش می کردند.
کاربرد سرخاب در دنیای امروز
امروزه، محصولات آرایشی متنوعی همچون رژگونه، رژ لب، گلاس و تینت جایگزین سرخاب شده اند. هرچند گردهای سرخاب دیگر برای آرایش گونه و لب استفاده نمی شوند، اما همچنان کاربردهایی دارند. این گردها به عنوان درمانی طبیعی برای کاهش التهاب های پوستی و رفع جوش مورد استفاده قرار می گیرند و از مزایای آن در مراقبت از پوست بهره گرفته می شود.
سرمه یا کحل
سرمه یکی دیگر از اقلام اصلی هفت قلم آرایش بود که در گذشته برای سیاه کردن داخل چشم و پشت پلک استفاده می شد. سرمه را از ترکیب دوده و سوخته دانه های روغنی مانند فندق، هسته خرما و بادام درختی تهیه می کردند. استفاده از سرمه قدمتی ۳۵۰۰ ساله دارد و به دوران ملکه های مصر باز می گردد. در آن زمان، سرمه علاوه بر جنبه زیبایی، به عنوان محافظ چشم در برابر بیماری ها نیز مورد استفاده قرار می گرفت. مردم معتقد بودند که تیره کردن پلک ها با سرمه، از آسیب های ناشی از نور آفتاب به چشم جلوگیری می کند.
کاربرد سرمه در دنیای امروز
امروزه محصولاتی مانند مداد چشم، خط چشم و سایه جایگزین سرمه شده اند و تنوع رنگ و سبک های آرایشی را افزایش داده اند. با این حال، برخی از زنان همچنان از سرمه استفاده می کنند و معتقد هستند رنگ مشکی آن جذاب تر و طبیعی تر از سایر محصولات آرایشی است. علاوه بر آن، سرمه به دلیل خواص تقویتی و درمانی، مانند تقویت مژه ها و محافظت از سلامت چشم، همچنان مورد توجه قرار دارد.
حنا یا نگاره
حنا یکی دیگر از ابزارهای هفت قلم آرایش در گذشته بود که برای رنگ کردن مو و ناخن به کار می رفت. این ماده طبیعی، که از برگ های خشک شده گیاه حنا تهیه می شود، قدمتی بسیار طولانی دارد و از دوران مصر باستان علاوه بر آرایش، برای رنگ آمیزی پارچه هایی مانند ابریشم، پشم و چرم نیز استفاده می شد. در ایران نیز حنا به دلیل خواص ضدباکتریایی و ضدقارچی خود، برای درمان برخی بیماری های پوستی کاربرد داشت.
زنان در گذشته علاوه بر رنگ کردن مو و ناخن، در مراسم های سنتی از حنا برای ایجاد نقش و نگار بر روی دست ها و پاها بهره می بردند. این نقوش، که نمادی از شادی و خوشبختی بودند، در فرهنگ های مختلف جایگاه ویژه ای داشتند. مراسم حنابندان نیز به همین دلیل برگزار می شد تا خوش یمنی و برکت را برای زندگی مشترک زوجین به ارمغان آورد.
کاربرد حنا در دنیای امروز
با وجود اینکه برخی زنان هنوز از حنا برای رنگ آمیزی مو و ناخن استفاده می کنند، اغلب افراد رنگ موهای شیمیایی و انواع لاک را جایگزین آن کرده اند. با این حال، استفاده از حنا برای ایجاد نقوش زیبا روی بدن همچنان محبوبیت زیادی دارد، به ویژه در نواحی جنوبی ایران که این هنر به طور گسترده اجرا می شود. علاوه بر آن، حنا به دلیل خواص تقویت کنندگی مو و جلوگیری از ریزش آن، همچنان مورد توجه قرار دارد و در میان برخی از افراد یکی از محصولات محبوب در مراقبت از مو به حساب می آید.
زرک
زرک یکی از اقلام هفت قلم آرایش بود که به شکل پودری طلایی رنگ تهیه می شد و در گذشته عمدتا از ذرات طلا ساخته می شد. به همین دلیل، استفاده از زرک مختص طبقات اشراف و افراد متمول بود. زرک کاربردهای متنوعی داشت؛ عده ای آن را با قلم مو روی کل صورت پخش می کردند، برخی دیگر فقط نواحی خاصی از صورت را با آن آراسته می کردند، و حتی بعضی از زنان از زرک برای زینت دادن به موهای خود بهره می بردند. استفاده از زرک تا اواخر دوران قاجار متداول بود.
کاربرد زرک در دنیای امروز
امروزه زرک دیگر به صورت سنتی مورد استفاده قرار نمی گیرد و جای خود را به محصولات آرایشی متنوعی داده است. پنکیک یکی از محصولاتی است که در پوشاندن کل صورت عملکردی مشابه زرک دارد. همچنین، هایلایترهای صورت و بدن نیز برای درخشان کردن نواحی خاص پوست مورد استفاده قرار می گیرند. اما نزدیک ترین جایگزین مدرن زرک، گلیتر است؛ ذرات براق و اکلیلی که به ویژه برای درخشان کردن بخش های مختلف صورت، بدن و مو به کار می رود و در حال حاضر یکی از ترندهای محبوب در آرایش محسوب می شود.
>> گلیتر چیست و چگونه در آرایش به کار می رود؟
وسمه
وسمه یکی از ابزارهای آرایشی در هفت قلم آرایش قدیم بود که برای پرپشت و پیوسته کردن ابروها به کار می رفت. در دوران های گذشته، به ویژه در عصر قاجار، ابروهای پهن، پررنگ و پیوندی مد روز بودند و وسمه یکی از موادی بود که زنان برای دستیابی به این سبک از آن استفاده می کردند. همچنین برخی از خانم ها از وسمه برای مشکی کردن موهای خود بهره می بردند.
پودر وسمه از گیاهی گلدار از خانواده شب بویان تهیه می شد. این ماده به دلیل داشتن رنگدانه های قوی آبی و بنفش، علاوه بر آرایش، در رنگرزی پارچه نیز کاربرد داشت. وسمه در طب سنتی نیز جایگاه ویژه ای داشت و از آن برای درمان سردرد استفاده می شد.
کاربرد وسمه در دنیای امروز
امروزه وسمه به ندرت برای آرایش ابرو استفاده می شود و تنها برخی افراد به خواص تقویتی آن برای موها توجه دارند. در حال حاضر، سایه ابرو، مداد ابرو و ریمل ابرو جایگزین وسمه شده اند و تنوع بیشتری در آرایش ابرو ایجاد کرده اند.
>> وسمه چیست و رنگ کردن مو با وسمه چگونه است؟
خال
خال تنها رکن هفت قلم آرایش بود که به عنوان یک ابزار آرایشی شناخته نمی شد، بلکه بخشی از آرایش به شمار می رفت. برخلاف امروز که بسیاری از خانم ها خال های صورت خود را می پوشانند یا با روش های مختلف از بین می برند، در زمان های قدیم خال به عنوان نشانه ای از زیبایی و جذابیت در نظر گرفته می شد. زنان آن زمان برای ایجاد خال های مصنوعی بر روی صورت خود، از ابزارهایی مانند سرمه، وسمه و حنا استفاده می کردند.
محبوب ترین مکان هایی که زنان قدیم خال را روی آن قرار می دادند، بخش های سمت چپ لب بالا و سمت راست لب پایین بود. همچنین، در دیدگاه عارفان و شاعران باستانی، خال همیشه به عنوان یکی از عناصر زیبایی شناخته می شد. این امر نشان دهنده تغییرات معیارهای زیبایی در طول تاریخ است و بر تفاوت های فرهنگی و زمانی در مفاهیم زیبایی تاکید دارد.
معرفی محصولات مرتبط
از آن جایی که بسیاری از وسایل لازم برای هفت قلم آرایش امروز منسوخ شده اند، می توانید محصولات زیر را جایگزین آن ها کنید.
این کرم پودر با داشتن پوشش دهی بالا و بافتی سبک برای پوست های نرمال تا چرب مناسب است. همچنین کرم پودر لاگونی ترکیباتی دارد که چربی پوست را کنترل می کند و جلوه ای مات روی پوست به وجود می آورد.
– پالت هایلایتر گلو آبسیشن لیاویتو
نام 4 رنگ این پالت هایلایتر از جزایر هنگام، هور، لاوان و هرمز در جنوب کشور الهام گرفته شده است. پالت هایلایتر لیاویتو برای تمامی انواع پوست مناسب است و بافتی ابریشمی دارد.
– پالت سایه چشم انیگماتیک آیلند لیاویتو
10 رنگ جذاب در پالت سایه چشم انیگماتیک آیلند لیاویتو ارائه می شود که همگی تداعی کننده رنگ های آسمان هنگام طلوع و غروب هستند. این محصول تمامی انواع پوست را پوشش می دهد.
این رژ لب با داشتن بافتی مخملی و نرم به آسانی روی پوست پخش می شود و جلوه ای نیمه مات و طبیعی به وجود می آورد. همچنین وجود ترکیباتی از جمله روغن نارگیل، موم زنبور و روغن جوجوبا در این محصول از خشک شدن لب ها پیشگیری می کند.
بیشتر بخوانید
آموزش آرایش غلیظ و پررنگ چگونه است؟ آموزش مرحله به مرحله
تفاوت آرایش روز و شب چیست و نکات مهم هر کدام
بدون دیدگاه